Paszport to dokument, bez którego trudno wyobrazić sobie podróżowanie poza granice własnego kraju. Choć jego forma na całym świecie jest dość podobna – niewielka książeczka z danymi osobowymi i zabezpieczeniami biometrycznymi – to kolory okładek różnią się w zależności od państwa. Co ciekawe, wybór barwy nie jest przypadkowy. Często odzwierciedla historię, uwarunkowania geopolityczne, religijne lub członkostwo w określonych organizacjach międzynarodowych.

W Polsce do 2001 roku paszporty miały okładkę w kolorze niebieskim. Zmiana na czerwoną nastąpiła wraz z naszym przystąpieniem do Unii Europejskiej, by ujednolicić wygląd dokumentów z innymi krajami Wspólnoty. Jak wyglądają paszporty na świecie i jakie znaczenie mają ich kolory?

Rodzaje paszportów w Polsce

Zanim przejdziemy do kolorystyki paszportów na świecie, warto przypomnieć, że w Polsce istnieje kilka rodzajów tego dokumentu:

• Paszport zwykły – wydawany na 10 lat (dla osób powyżej 13. roku życia).
• Paszport dla dzieci poniżej 13 lat – ważny przez 5 lat.
• Paszport tymczasowy – wydawany na krótszy okres, bez odcisków palców, często w nagłych sytuacjach.
• Paszport dyplomatyczny – przysługuje najważniejszym przedstawicielom państwa i funkcjonariuszom pełniącym obowiązki za granicą.
• Paszport służbowy MSZ – dla członków służby zagranicznej, którzy nie mają stopnia dyplomatycznego.

Wszystkie one wyglądają podobnie, ale różnią się oznaczeniami i przeznaczeniem.

Kolory paszportów na świecie

Na świecie najczęściej spotyka się cztery główne barwy paszportów: czerwoną, niebieską, zieloną i czarną. Choć nie ma jednej, oficjalnej regulacji, która narzucałaby ich stosowanie, wybór koloru zazwyczaj ma swoje uzasadnienie.

Czerwone paszporty

Czerwień to najpopularniejszy kolor paszportów na świecie. Występuje w różnych odcieniach – od jasnej czerwieni, przez bordo, aż po ciemny burgund.

• Unia Europejska – większość państw członkowskich UE używa bordowych paszportów. Wyjątkiem jest Chorwacja, która pozostała przy kolorze niebieskim.
• Kraje kandydujące do UE – m.in. Albania, Macedonia Północna czy Turcja również przyjęły bordową okładkę paszportów.
• Państwa azjatyckie – jasnoczerwone paszporty mają m.in. Chiny, Rosja, Mjanma czy Filipiny.
• Organizacje międzynarodowe – kraje należące do Andyjskiego Wspólnego Rynku (Boliwia, Peru, Kolumbia, Ekwador) posługują się czerwonymi paszportami.

Czerwień symbolizuje często tradycję, bliskość z Europą albo przynależność do określonego bloku politycznego.

Niebieskie paszporty

Drugim najczęściej spotykanym kolorem paszportów jest niebieski. Kojarzy się on z Nowym Światem, oceanami i wolnością.

• Stany Zjednoczone i Australia – wszystkie paszporty mają granatowe okładki.
• Ameryka Południowa – kraje należące do organizacji Mercosur (m.in. Argentyna, Brazylia, Paragwaj, Urugwaj) posługują się paszportami w kolorze niebieskim. Jedynie Wenezuela pozostała przy czerwonym.
• Kraje karaibskie – państwa zrzeszone w organizacji CARICOM (np. Jamajka, Barbados, Trynidad i Tobago, Grenada) wydają paszporty z niebieską okładką.

Ciekawostką jest fakt, że przed przystąpieniem do Unii Europejskiej Polska również miała niebieskie paszporty.

Zielone paszporty

Zieleń w paszportach ma szczególne znaczenie symboliczne i religijne.

• Państwa muzułmańskie – Arabia Saudyjska, Maroko, Pakistan czy Iran używają zielonych paszportów. Kolor ten jest w islamie wyjątkowo ważny – w Koranie opisuje raj, a tradycja przypisuje go Mahometowi.
• Afryka Zachodnia – wszystkie kraje zrzeszone we Wspólnocie Gospodarczej Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS), m.in. Nigeria, Ghana, Senegal, Togo, posiadają zielone paszporty.
• Inne kraje – Meksyk i Wietnam również posługują się paszportami w tym kolorze.

Zielony paszport jest więc symbolem jedności kulturowej i religijnej, a także współpracy regionalnej w Afryce.

Czarne paszporty

Czarne paszporty to rzadkość i występują w niewielu krajach. Zazwyczaj kojarzą się z elegancją i powagą.

• Nowa Zelandia – paszporty mają czarne okładki, nawiązujące do narodowych barw kraju (All Blacks – reprezentacja rugby).
• Afryka – Botswana, Zambia czy Malawi również używają czarnych paszportów.
• Indie – paszporty dyplomatyczne w Indiach są czarne, w odróżnieniu od standardowych, które mają kolor granatowy.

Czarny kolor jest najmniej powszechny, dlatego posiadacze takich paszportów wyróżniają się podczas podróży.

Dlaczego kraje wybierają takie kolory?

Wybór koloru paszportu wynika z wielu czynników:

• Historia i polityka – kraje UE stosują bordowy paszport jako symbol jedności.
• Religia – zielone paszporty w krajach muzułmańskich to hołd dla islamu.
• Położenie geograficzne – niebieskie paszporty są popularne w krajach Ameryki i na Karaibach, co wiąże się z oceanem i symboliką Nowego Świata.
• Tradycja narodowa – czarne paszporty w Nowej Zelandii nawiązują do barw narodowych i kultury Maorysów.

Ciekawostka: siła paszportu

Nie tylko kolor ma znaczenie. Ważna jest także tzw. „moc paszportu”, czyli liczba krajów, do których jego posiadacz może wjechać bez wizy. Według Henley Passport Index 2024 polski paszport daje dostęp do aż 189 krajów świata bez konieczności wcześniejszego ubiegania się o wizę. Stawia to Polskę w czołówce najpotężniejszych paszportów świata.

Choć paszporty z zewnątrz wyglądają dość podobnie, ich kolory kryją wiele znaczeń.

• Czerwone – kojarzone z Europą, socjalizmem i organizacjami międzynarodowymi.
• Niebieskie – charakterystyczne dla Ameryki i Karaibów, symbol Nowego Świata.
• Zielone – najczęściej występujące w krajach muzułmańskich i w Afryce.
• Czarne – rzadkie, ale wyjątkowe, podkreślające prestiż i odmienność.

Dzięki kolorom paszportów można odczytać historię i kulturę danego kraju. Następnym razem, widząc inny dokument podczas odprawy na lotnisku, warto zwrócić uwagę na jego barwę – bo to nie tylko kwestia estetyki, ale też symbolika i polityka.